٢ مقاله پژوهش بررسی توزیع عوامل شناختهشدۀ یت در خانوادههای دارای فرزندان جسمی و ذهنی شهرستان خمینیشهر * سیدرضا جوادیان حسن زارع riginal Article Accepted: 21/2/2014 The Distribution of Known Disability Factors In Families of Children with Physical or Mental Disability in Khomeyni-Shahr Abstract bjective: The current study, which is a descriptive analytical study, was conducted to investigate the distribution of known disability-causing factors in families with physically and mentally disabled children in Khomeyni-Shahr County. Method & Material: Stratified random sampling was done to select 252 disabled individuals. The data collection tool was a researcher-made questionnaire containing 35 questions. T-test and Chi square were used to analyze the data. Results: Most of the mothers had blood relations with their husbands (56.7%), and 27.8% of them had been physically abused during their pregnancies. 21.8% had had accidents during their pregnancies and had incurred trauma to the abdomen. 66.7% had not received specialized prenatal care. Most (67.9%) mothers were unaware of the risk of cousin marriage, and 77% were unaware of the risk of pregnancy after the age of 35. Mostly (69.9%) they did not know that they should not take medications without prescription. 48% had experienced psychological problems during their pregnancies. 40.1% had gone through difficult and lengthy labors. 27.8% of the disabled subjects had had some accident during their infancy and 43.3% of them had experienced febrile convulsions during their infancy. Conclusion: There were significant associations between cousin marriages and the numbers of disabled individuals (p<0.01) and cultural factors (p<0.001) in this county. Hence, a great share of disability prevention programs should focus on the establishment and expansion of Genetic Counseling centers. Furthermore, all-encompassing facilities should be developed for marriage and prenatal counseling and mothers and fathers alike should receive the necessary training. Keywords: Cousin Marriage, Disability, Physical, Mental, Motor. * Seyed Reza Javadian 1, Hasan Zareei 2 پذیرش: ٣٩٣/٢/ چکیده مقدمه: پژوهش حاضر که تحقیق توصیف و از شاخە میدان است با هدف بررس توزیع عوامل شناختهشدۀ یت در خانوادههای دارای فرزندان جسم و ذهن شهرستان خمین شهر انجام شده است. روشبررس : ٢۵٢ نفر از افراد دچار یت با روش نمونهگیری تصادف طبقهای متناسب انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامە محققساختە ٣۵ سو ال بوده و برای تجزیهوتحلیل اطلاعات از آزمون ت و مجذور خ استفاده شده است. یافتهها: نتایج نشان داد که اکثر مادران (۵۶ ٧ درصد) با همسر خود نسبت فامیل دارند. ٢٧ ٨ درصد در دروان بارداری معروض ضربوشتم قرار گرفتهاند. نیز ٢ ٨ درصد در دوران بارداری دچار تصادفات و ضربه به ش م شده و ۶۶ ٧ درصد تحتنظر پزش متخصص نبودهاند. اکثر مادران ( ۶٧ ٩ درصد) از خطرناکبودن ازدواج فامیل و ٧٧ درصد از خطرناکبودن بارداری بعد از ٣۵ سال آگاه نداشتند. اکثر آنها (۶٩ ٩ درصد) نم دانستند که نباید بدون تجویز پزش دارو مصرفکنند. همچنین ۴٨ درصد در دوران بارداری به مش لات عصبی دچار بودهاند. همینطور ۴٠ درصد زایمان سخت و طولان داشته ٢٧ ٨ درصد در نوزادی حادثهای برای فرزندشان ایجاد شده و ۴٣ ٣ درصد ان در نوزادی دچار تب و تشنج شدهاند. نتیجهگیری: بین ازدواج فامیل و ان این شهرستان (٠ ٠>p) و بین عوامل فرهنگ و ان (٠ ٠٠>p) رابطە معن داری وجود دارد پس لازم است بخش اعظم برنامههای پیشگیری از یتها به تا سیس وگسترش مراکز مشاوره ژنتی و فراگیرکردن ام انات مشاورۀ ازدواج و بارداری و اراي ه آموزشهای لازم به مادران باردار و همسرانشان اختصاص یابد. کلیدواژهها: ازدواج فامیل جسم حرکت ذهن یت.. دکترای مددکاری اجتماع استادیار دانش اه یزد یزد ایران ٢. دکترای مشاوره خانواده استادیار دانش اه یزد یزد ایران. *آدرس نویسندۀ مسي ول: یزد صفاي یه بلوار دانش اه دانش اه یزد دانش دۀ علوم اجتماع گروه جامعه شناس. *تلفن: ٠٣۵٣٢٣٣٠۴٩ *رایانامه: javadian@yazd.ac.ir *مقالە حاضر براساس گزارش نهایی طرح پژوهش انجامیافته با استفاده از اعتبارات پژوهش دانش اه آزاد اسلام واحد خمین شهر تدوین و اراي ه شده است. 1. Assistant Professor of Social Work, Yazd University, Yazd, Iran; 2. Assistant Professor of Family Counseling, Yazd University, Yazd, Iran. *Correspondent Author Address: Sociology Department, Faculty of Social Science. Yazd University, Daneshgah Blvd, Safaeieh, Yazd, Iran. *Tel: +983531233049, *mail: Javadian@yazd.ac.ir
٢ مقدمه یتهای ذهن و جسم قدمت دیرینه و در حد زندگ انسان دارد. این مسي له مختص طبقهای خاص یا فرهنگ ویژه و ممل ت مشخص نیست و چهبسا تمام افراد بشر را دربرگیرد. همواره بخش از یت هر کشوری به دلایل مختلف به آسیبهای جسم و ذهن و روانشناخت دچار م شوند. حوادث طبیع مانند سیل زلزله توفان و قرارگرفتن در معرض امواج ال تری و ضایعات شیمیایی وقایع یتزا همچون بروز جنگهای خانمانسوز و مصرف مواد مخدر ازجمله عوامل اند که سلامت انسان را تهدید م کنند و همهساله گروههای بسیاری از کودکان و نوجوانان و بزرگسالان کشورهای مختلف را به آسیبهای مختلف جسم و ذهن گرفتار م سازند (). بهطورکل یت به آسیبهای ناش از اختلال و ناتوان گفته م شودکه به ایجاد محدودیت و جلوگیری از ایفای نقش طبیع فرد در زندگ منجر م گردد. این نقشها از هرم نیازهای مازلو اقتباس شده و شامل استقلال جسم خودمراقبت تحرک اشتغال تحصیل والدشدن تفریح حفظ ارتباطات اجتماع و اقتصادی است (٢). نیز به کس اطلاق م شودکه در اثر نقص جسم یا ذهن یا توأمکه ناش از توارث یا بیماری یا حادثه است اختلال درخور توجه بهطور مستمر در سلامت وکارآیی عموم بدن و شي ون اجتماع و اقصادی و حرفهای او بهوجود آید بهطوریکه این اختلال از استقلال فردی و اجتماع و اقتصادی وی ب اهد. این گروه نابینایان و ناشنوایان و ان جسم ح کتر و ذهن و روان را شامل م شود (٣). مطابق آمار مقبول سازمانهای بینالملل ازجمله یونس و تقریبی کودکان و نوجوانان که ازنظر ذهن جسم حس و ح کتر با همسالان خود تفاوت چشم یر دارند و نیازمند خدمات ویژهاند در بسیاری از جوامع بین ٢ تا ٨ درصد اعلام شده است (۴). این پژوهش علل یتهای ذهن و جسم را در چهار حیطه بررس م کند:. عوامل قبل از بارداری: ی از عوامل محل توجه مربوطبه علل یتهای جسم و ذهن عوامل ارث است. عوامل ارث درواقع مجموعە صفتها و خصیصههای غیراکتسابی استکه از اجداد گذشته توسط والدین و ازطریق ژنها به فرزندان انتقال م یابد (۵). ٢. عوامل مادرزادی یا وضع دوران بارداری: ی دی ر از عوامل محل توجه در بررس علل یتهای جسم ذهن و حس بارداری مربوط م خاص آن پس از تش م و ح کر ت به عوامل مادرزادی یا وضع دوران شود. دورۀ مادرزادی یا بارداری بهمعنای یل نطفه تا زمان تولد درنظر گرفته شود. سالمنبودن و بیماری مادر در دوران بارداری نداشتن تغذیە کاف و مناسب وجود انواع بیماری و عفونتها در دوران بارداری و نیز مش لات و مساي ل عاطف و روانشناخت مادر در زمان بارداری و آلودگ هوا و محیط گاه علل اصل رشد کودک ازجمله اوضاع نامساعد دوران بارداری مادری استکه بر که متولد م شود تا ثیر م گذارد. ٣. عوامل یا اوضاع نامطلوب مو ثر در زمان تولد: این هم عامل دی ری استکه در بررس علل یتهای جسم و ذهن و حس ح کتر م توان بدان توجه کرد. مش لات زایمان مصرف بیرویە داروهای آرامبخش برایکاهش دردهای زایمان زایمانهای غیربهداشت آلودگ محیط زایمان کمبود اکسیژن در اتاقهای زایمان از عوامل که چهبسا به آسیبهای ذهن و جسم کو کد است منجر شود. ۴. اوضاع نامطلوب و آسیبهای دوران اولیە رشد یا بعد از تولد: عوامل متعددی همچون واردآمدن ضربه به سر نوزادان وکودکان خردسال سهلانگاری در نگهداری کودکان اعمال تنبیههای بدن ابتلا به برخ بیماریهای عفون نظیر سرخ کو کد و آبلهمرغان و اوریون تغذیە نامناسب (کمبود انواع پروتي ینها و ویتامینهای ضروری و حیات ) مسمومیتهای شیمیایی انجامندادن معاینات لازم محرومیتهای فرهنگ محیط و اجتماع و عاطف حوادث و آسیبهای ناش خطرناک در رشد طبیع.() کو کد از بازیها و تفریحات اختلال ایجاد م کنند در این بخش جدیدترین پژوهشهای انجامشده در کشور و جهان دربارۀ علل یتهای ذهن ح کر حس ام اد و هم شود: م ت بررس و و جسم اران (۶) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که ٨٩ درصد از دانشآموزان نابینا در شهر ریاض دراثر عوامل ارث دچار عارضە نابینایی شدهاند. حمام و هم اران (٧) نیز در پژوهش فرزندان با مش لات ارث دربارۀ ۶٢٣ خانواده دارای و ناهنجاریهای مادرزادی و عقبماندگ ذهن در اردن به این نتیجه رسیدند که ۶٩ درصد از ازدواجهای آنها از نوع خویشاوندی آنهم
استان اصفهان بعد از تهران و بهطور چشم یری از نوع خویشاوندی درجهی بوده است (٩). ازطرف است. خراسان بیشترین آمار ان را دارد و طبق اظهارنظر تبچ نیز در بررس خود در سال ٢٠٠٠ نتیجهگرفت که برخ مسي ولان شهرستان خمین شهر آمار ان این از عوامل ارث استکه شهر درمقایسهبا سایر شهرهای این استان کم بیشتر ۵ ٨ درصد از علل ناشنوایی ناش ٣ از این میزان ٢۵ ٢ درصد ناش از ازدواجهای فامیل بوده است (٨). ارجمندنیا و هم اران (٣٨٨) در پژوهش با عنوان «بررس علل یتها در کودکان و نوجوانان مناطق شهری و روستایی ایران»که روی ٣٨۵٧ نفر کودکان و نوجوانان استثنایی (٣۴۶ دختر و ٢۵ پسر) و بهصورت نمونهگیری تصادف خوشهای انجام دادند نتیجه گرفتند که عوامل ارث در ۴٠ ٢ درصد وضع دوران بارداری در ٢۴ ٢ درصد مش لات زمان تولد در ۴ ٨ درصد و بیماریها و حوادث بعد از تولد در ٣ ٣ درصد از موارد بروز یت نقش داشتهاند (٩). ذبیح کیوی (٣٧٩) در پژوهش و انواع یت ذهن و جسم و حس ح کتر کودکان و نوجوانان سنین مدرسه را در شهرستان خلخال بررس کرده و به این نتیجه رسیده استکه ۴۵ ٢ درصد علت یتها مربوطبه عوامل ارث است (٠). رییسوند (٣٧٧) نیز ازدواجهای خویشاوندی در بین والدینکودکان عادی و عقبمانده را در استان لرستان بررس مقایسهایکرده است. وی نیز عوامل ارث را مهمترین عامل داشتنکودکان عقبماندۀ ذهن بیانکرده استکه ۴۶ درصد را از بین عوامل تا ثیرگذار به خود اختصاص داده است (). آهویی (٣٧٧) علل ایجادکنندۀ آسیبهای ذهن و جسم و روانشناخت را بررس کرده است. وی نیز به این نتیجه رسیده است که علل اصل یتها عوامل ارث است. دی ر یافتە تحقیق حاک از آن بودکه بین سابقە ابتلای کو کد به بیماریهای مختلف و ازدواجهای خویشاوندی فاصلە کو کد با فرزند قبل فرزندان خانواده در بروز یتها ارتباط معناداری دیده شده است (٢). همچنین طیب و ترابی (٣٧۵) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که ۴٣ ٣ درصد از علل یت شناساییشده عامل ژنتی است (٣). مطالعات انجامشده حاک از آن استکه درصد یتهای ذهن و جسم بهویژه در برخ مناطق ایران نسبتبه میانگینهای بینالملل بسیار درخور توجه است درنتیجه شناسایی و تبیین علل و عوامل گوناگون بروز یتهای جسم و ذهن در مراحل مختلف رشد در تدوین برنامە مدون و جامع درجهت پیش یری از یتها در این شهر و سایر شهرها مو ثر واقع خواهد شد. بهعبارت باید بانک اطلاعات توزیع درصد علل یتهای جسم و ذهن در مراحل مختلف رشد و تحول در مناطق شهری و روستایی در اختیار داشت بنابراین پژوهش حاضر با هدف روشنکردن علل اصل یتهای جسم و ذهن درصددکم نوع به طراح روش مداخلهای برای پیش یری از یتها در این شهر و سایر شهرهاست. برایناساس پژوهش حاضر بهدنبال پاسخ برای این سو ال استکه در شهرستان همچون خمین فرهنگ و اجتماع را م شهر چه دلایل و عوامل محیط ارث توان یافتکه در بروز چشم یری از ان ذهن و جسم در این شهرستان تا ثیر گذاشته است. روشبررسی جامعە آماری این پژوهش شامل افراد دچار یت ذهن و جسم تحتپوشش ادارۀ بهزیست شهرستان خمین شهر در سال ٣٨٨ به ٣٢٠٠ نفر بوده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران (با احتمال خطای ٠ ٠۶) و روش نمونهگیری تصادف طبقهای متناسب برابر با ٢۵٢ نفر شامل ٧ جسم ٠٣ ذهن ۴۴ شنوایی و ٣۴ بینایی محاسبه شده است. در این پژوهش از پرسشنامە محققساخته استفاده شدهکه براساس چارچوب نظری تحقیقات قبل و مو لفههای اصل در بروز یت تهیه شده است. این پرسشنامه شامل ٣۵ سو ال است و عوامل مو ثر بر یت را در چهار بعد دوران قبل از بارداری (۵ سو ال) دوران بارداری (٢ سو ال) هنگام زایمان (۵ سو ال) و پس از زایمان (۴ سو ال) بررس کند. م از شاخصهای آمار توصیف ( درصد میانگین و انحراف معیار) برای توصیف اطلاعات و از
آزمونهای مجذور خ و ت برای تجزیهوتحلیل دادهها درصد مادران بیسواد و ٩٩ ٢ درصد مادران نیز خانهدار ها ۴٨ ۵ درصد دارای حداقل ی استفاده شده است. بودهاند. از میان آزمودن یافتهها نتایج حاصل از توصیف اطلاعات بهدستآمده مشخص کردکه ۵۴ ۴ درصد ان مذکر و ٧٩ ۴ درصد مجرد بودهاند. میانگین سن ان ٢٠ سال و میانگین سن مادران ۴۴ ۵ سال و میانگین سن بارداری آنها ٢۴ ۶ سال بوده است.گفتن استکه ٣٢ ٩ درصد پدران و ۴۶ ۴ خواهر یا برادر و ۴٧ ٢ درصد دارای حداقل ی در فامیل بودند. نتایج بهدستآمده از پاسخهای آزمودن یت فرزندان نیز در جدول آمده است. جدول. توزیع عوامل یت فرزندان در افراد مطالعهشده (٢۵٢ نفر) در شهر خمین علل قبل از بارداری نسبت فامیل والدین وجود فرد در فامیل ناآ گاه از خطرناکبودن ازدواج فامیل ناآ گاه از خطرناکبودن بارداری بعد ٣۵ سال مشورتنکردن با متخصص قبل از بارداری علل هنگام بارداری عکسبرداری از بدن مصرف دارو بدون تجویز کمبود غذا و سوءتغذیه داشتن مش لات روان اضطراب و نگران مورد ضربوشتم قرارگرفتن اقدام به سقط جنین دعواهای زناشویی و فامیل سایر مش لات خانوادگ حوادث و ضربهخوردن ش م ابتلا به بیماریهای ویروس و عفون تحتنظر پزش نبودن علل هنگام زایمان ۴٣ ۵۶ ٧ ۴٧ ٢ ۶٧ ٩ ٧٧ ٨ ٧ ٩ ٧ ٩۴ ٢٠۶ ۴ ۵ ۶ ٢٢ ۶ ۵۶ ٧ ۴٨ ۵٨ ٣ ٢٧ ٨ ٨ ٧ ۶٠ ٣ ۶٠ ٧ ٢ ٨ ۴ ۴ ۶۶ ٧ ۵٧ ۴٣ ٢ ۴٧ ٧٠ ٢٢ ۵٢ ۵٣ ۵۵ ۶٨ شهر فرد ها درمورد عوامل ۶ ۴ ۴ زایمان غیرطبیع ٣ ۶ ٩ استفاده از وسایلکم هنگام زایمان ٢ ۵ پیچیدهشدن بند ناف دور گردن ۴٠ ٠ زایمان سخت و طولان ٩ ۵ ٢۴ کمبود اکسیژن وکبودی صورت علل بعد از تولد ٢٧ ٨ ٧٠ دچار حادثه شدن ٨ ٧ ۴٧ ابتلا به بیماریهای شدید ۴٣ ٣ ٠٩ تب شدید و تشنج ٣۴ ٩ ٨٨ مراجعه به افراد غیرمتخصص برای درمان ۴ جدول بالا نشان م دهد که اکثر آزمودن ها قبل از بارداری با متخصص مشورت نکرده (٨ ٧ درصد) و همچنین در دوران بارداری نیز تحتنظر پزش نبودهاند (۶۶ ٧ درصد). در هنگام زایمان نیز اکثر آنها زایمانهای سخت و طولان داشتهاند (۴٠ درصد).
جدول ٢. مقایسە فروان های ان خانواده و نسبت فامیل والدین نسبت فامیل ندارند دارند ی بیش از ی ۴٢ ٣٠ ۶٧ ٧٩ ٠٩ ۴٣ ٢۵٢ χ٢= ٩ ٧۶ p= ۵۵ ٩٧ df= ٠ ٠٠٢ ۶٧ ٨٨ ۵۵ ٧۶ باتوجهبه اینکه χ٢ محاسبهشده (٩ ٧۶) از χ٢ جدول (۶ ۶٣) بزرگتر است بین ازدواج فامیل و زیاد جدول ٣. مقایسە فروان تحصیلات پدر بیسواد ابتدایی راهنمایی دیپلم و بالاتر ی یتها رابطە معناداری وجود دارد (٠ ٠>p). های ان خانواده و تحصیلات پدر بیش از ی ٣٢ ۴۵ ۴٨ ٣۵ ٨٠ ٧٩ ٣۵ ٢ ٢۵ χ٢= ۴ ۵٧ df= ٣ ٣ ۶ ۴ ٨ ۴ ٨۶ p= ٠ ٠٠٢ ٢۶ ٩ ۶ ۴٧ ۴ ٢ ٢ ۶ ٢٩ ۵٣ ٢۶ ۵ جدول ۴. مقایسە فروان تحصیلات مادر بی سواد ابتدایی راهنمایی دیپلم و بالاتر ی های ان خانواده و تحصیلات مادر بیش از ی ۴۴ ٢ ۵٨ ٧٠ ٨ ۵٧ ۵ ٨٠ ٣٧ ٨ ٢۵٠ ٣٠ ٧ ۴ ٢ ۶ ٩ ٩۶ ٢٨ ٩ ۴٩ ٣ ٢٢ ٨ ۵۴ ۵٢ ٢٨ ٧ χ٢= ٨ ٧۴ df= ٣ p= ٠ ٠٠٠ جداول ٣ و ۴ نشان م دهند که بین تحصیلات والدین و (٠ ٠>p). زیاد یتها رابطە معناداری وجود دارد جدول ۵. نتایج آزمون ت میانگین بین عوامل فرهنگ و انحراف معیار ت درجە آزادای سطح معناداری ٠ ٠٠ ٢۴٩ ۴ ۵٢ ٢۶ ۴٧ ٠ ٧٨ ۵۵ ٩۶ عوامل فرهنگ ی بیش از ی ۵ باتوجهبه اینکه ت محاسبهشده (۴ ۵٢) از ت جدول (٣ ٢٩) بزرگتر است بین عوامل فرهنگ رابطە معناداری وجود دارد (٠ ٠٠٠>p) و بحث و نتیجهگیری نتایج پژوهش نشان داد که بیش از ۵۶ درصد والدین آزمودن ها باهم نسبت فامیل دارند. بهعبارت دی ر. در این تحقیق منظور از عوامل فرهنگ آن دسته از عقاید سنت باورهای فرهنگ و ناآگاه های مربوط به مادر فرد که باعث م شوند به طور مستقیم و غیرمستقیم میزان بروز یت تحت تا ثیر آن قرار گیرد. مثل اعتقاد به ازدواج فامیل عدم اطلاع از خطرناک بودن بارداری بالای ٣۵ سال عدم آگاه از خطرناک بودن مصرف دارو در زمان بارداری عدم اطلاع از تحت نظر پزش بودن در زمان بارداری و...
بیشترین علل یتهای جسم و ذهن از عوامل یتزا کمتر بوده فرزند بیشتری بهدنیا آورده است. نتایج تحقیق فرهادی محل (٧) نیز نشان داد که بعد از عامل ژنتی بیشترین علل عقبماندگ مربوطبه عوامل ارث است. یافتە پژوهش حاضر با نتایج ذهن در شهرستان نکا عوامل فرهنگ و اجتماع بوده پژوهشهای حمام و هم اران (٧) ام اد و هم المنصوری و اللفطاه (۴) تبچ (٨) ارجمندنیا و هم اران (۶) اران (٩) سیفال هزاده (۵) عتیقهچیان (۶) آهویی (٢) ري یسوند () فرهادی محل (٧) طیب و ترابی (٣) سینایینژاد (٨) و جلال ( ٩ )که هم علل یتها را بررس کردهاند همسوست درحال یتها در کشورهای خارج که علل اصل عوامل همچون ال بودن ل والدین مصرف مواد مخدر داروهای زیانبخش سی ار و داروهای شیمیایی توسط مادر است (). از میان علل هنگام بارداری ۵۶ ٧ درصد مادران دچار کمبود غذا و سوءتغذیه بوده و ۵٨ ٣ درصد اضطراب و ۶٠ ٣ درصد در هنگام بارداری درگیر دعواهای زناشویی بودهاند. از میان علل بعد از تولد نیز بیشترین (۴٣ ٣ درصد) مربوطبه تب شدید و تشنج در دوران نوزادی بوده است. از دی ر یافتههای تحقیق تا یید رابطە معنادار بین ازدواج فامیل و زیاد یتها بود. این نتیجه باتوجهبه تا ثیر عوامل ارث و کروموزوم بر بروز یت که امروزه برای همه محرز است یافتە جدیدی نبوده و در تا یید نتایج قبل است. در تفسیر این موضوع لازم است عموم مردم این شهرستان آموزش ببینند که هنگام ازدواج یا قبل از بچهدارشدن برای مشورت به مراکز مشاورۀ ژنتی و درصورت است. ذبیح کیوی (٠) هم نتیجهگرفتکه از دی ر علل اصل یت کودکان و نوجوانان استثنایی علل فرهنگ و اجتماع بوده است. باتوجهبه یافتههای پژوهش حاضر و پژوهشهای مشابه دربارۀ علل بروز یتها ضرورت تدوین برنامههای جامع و فراگیر پیشگیری از یتها روشن است. نیز برایناساس که ریشە حدود ۵۶ ٧ درصد از یتها را م توان در عوامل ارث و ازدواجهای خویشاوندی ملاحظه کرد سزاوار استکه بخش اعظم برنامههای پیشگیری از یتها به این برنامهها اختصاص یابد: تربیت و تا مین متخصصان ژنتی و پزش ان و مشاوران ماهر و مجرب تا سیس و گسترش مراکز مشاورۀ ژنتی فراگیرکردن ام انات مشاورۀ ازدواج و بارداری برای اقشار مختلف مردم بهویژه در مناطق محروم و روستایی ایجاد و تجهیز و تقویت تیمهای مشاورۀ ازدواج و بارداری سیار تدوین قوانین مو ثر و کارآمد برای الزام مشاورههای ژنتی برای داوطلبان ازدواج خویشاوندی و نظایر آن. همچنین زمان که در کشور ما بخش دی ری از علل یتها به چ ونگ دوران بارداری مادران مربوط م شود شایسته و بایسته است که همە مادران باردار بهویژه در مناطق محروم و روستاییکشور بتوانند از آموزشهای ساده وکاربردی بهویژه دربارۀ شیوههای مقابله با اضطراب و دعواهای زناشویی تغذیە مناسب و آنهم عمدتا رای ان بهرهمند دسترس نداشتن به آن به پزش متخصص مراجعه نموده شوند. و درمورد اقدام به بچهدارشدن به توصیههای لازم آنان پژوهش حاضر علل یتهای ذهن و جسم را بررس توجه کنند. کرده است بنابراین پیشنهاد م شود علل یتها در نتیجە دی ر این مطالعه مشخص کرد که بین عوامل فرهنگ سایر گروهها مثلکودکان استثنایی بهصورت جداگانه و زیاد یتها رابطە معناداری وجود دارد. اکثر بررس شود تا با مشخصشدن اولویتبندی علل اصل مادران افراد از عوامل یتزایی همچون یتها در هرکدام از گروهها بتوان برنامههای مصرف دارو در دوران بارداری ازدواج فامیل بارداری پیشگیرانهای برای همان گروه طراح و اجراکرد. ازسوی بعد از ٣۵ سال و مشورت با متخصص قبل از بارداری دی ر با اراي ە خدمات مشاورهای قبل و بعد از ازدواج و ۶ تغذیە مناسب و نداشتن استرس در دوران بارداری آگاه نداشتهاند. بهنظر م رسد نقش عوامل فرهنگ در بروز یتها در این شهرستان کمتر از نقش عوامل ارث دوران بارداری و فرزندآوری و همچنین مداخلە تخصص مناسب بتوان بسیاری از یتها راکاهش داده یا از بروز آن جلوگیری کرد. نباشد. در این تحقیق مشخص شد که هرچه آگاه مادر
References 1. Afrouz GA. Principles and methods of preventing disabilities With a view to cause's cognitive, sensorymotor impairments, First edition. Tehran: Tehran University Press; 2008. [Persian] 2. rganization WH, others. International classification of impairments, disabilities, and handicaps: a manual of classification relating to the consequences of disease, published in accordance with resolution WHA29. 2001;79(11):1047 54.. 3. Karimi Dermani HR. Rehabilitation of particular groups. First edition. Tehran: Gostareh Press; 2006. [Persian] 4. Afrouz GA. Introduction to Psychology and ducation of xceptional Children. Tehran: Tehran University Press; 2007. [Persian] 5. Vogel F. Vogel and Motulsky s Human Genetics: Problems and Approaches. 2nd ed. New York: Springer Science & Business Media; 1986. 6. Kotb AA, Hammouda F, Tabbara KF. Childhood blindness at a school for the blind in Riyadh, Saudi Arabia. phthalmic pidemiol. 2006;13(1):1 5. 7. Hamamy HA, Masri AT, Al Hadidy AM, Ajlouni KM. Consanguinity and genetic disorders. Profile from Jordan. Saudi Med J. 2007;28(7):1015 7. 8. Tabchi B, Rassi B, Akl, Fares G. [pidemiology of profound neurosensory deafness in Lebanese children]. J Med Liban. 2000;48(5):294 7. 9. Arjmandnia AA, Afrouz GA, Sadati SS. Study of the major causes of disability in students of school age in rural and urban areas. Journal of Psychology and ducation. 2009;39(1): 203-17. [Persian] 10. Zabihi K. Prevalence of mental, physical, sensory-motor disabilities in school children in Khalkhal. [Thesis for Master. in psychology and education of exceptional children]. [Tehran]: Tehran University; 2000. [Persian] 11. Raeisvand. Comparison of consanguineous marriages among parents of children with mental retardation in Lorestan. [Thesis for Master in psychology and education of exceptional children]. [Tehran]: Faculty of Psychology and ducation, Tehran University; 1998. [Persian] 12. Ahouei M. Study of prevalence, types and causes of physical, mental, sensory-motor disabilities in students of school age in Shahroud. [Thesis for Master in psychology and education of exceptional children]. [Tehran]: Islamic Azad University Central Tehran Branch; 1998. [Persian] 13. Tayyeb A, Torabi R. investigating the causes of mental retardation in patients residing in Tehran and Qazvin social welfare centers. [Thesis for PhD in medical]. [Qazvin, Iran]: Qazvin University; 1996. [Persian] 14. Al Mansouri F, Al Laftah FAM. Causes of blindness among children at Alnoor Institute for the visually handicapped in Qatar. Qatar Medical Journal.2003; 12(2), 110-5. 15. Seyfollazadeh AA. A survey on causes of mental and physical disabilities in children less than 14 years in Mahmoudabad. [Thesis for Master in psychology and education of exceptional children]. [Tehran, Iran]: Islamic Azad University Central Tehran Branch; 2000. [Persian] 16. Atighechiyan A. Analytical study of the prevalence, types and causes of mental, physical and sensorymotor disabilities in school children in Zones 2 and 5 Tehran. [Thesis for Master in psychology and education of exceptional children]. [Tehran, Iran]: Islamic Azad University Central Tehran Branch; 1999. [Persian] 17. Farhadi F. Biological and social causes of mental retardation in Neka. [Thesis for Master in education science]. [Tehran, Iran]: Islamic Azad University Central Tehran Branch; 1997. [Persian] 18. Seinaei Nezhad M. A survey on causes of mental, physical and sensory-motor disabilities in school children in Kohgiloye and Boyerahmad. [Thesis for Master in psychology and education of exceptional children]. [Tehran, Iran]: Islamic Azad University Central Tehran Branch; 1996. [Persian] 19. Jalali MJ. The analysis of the frequency and causes of mental retardation in school children in Shahrekord. [Thesis for Master in psychology and education of exceptional children]. [Tehran, Iran]: Tehran University. 1994. [Persian] ٧